داروهای خواب آور

داروهای خواب آور : بنزو دیازپین ها 
برخی از دارو هائی که برای درمان بیماری های اعصاب و روان تجویز می گردند در ادامه مصرف نابجا بسیار خطرناک و اعتیادآور هستند که در دو گروه عمده تقسیم می شوند که اغلب برای درمان بی خوابی ،افسردگی تجویز شده اند :

1- بنزو دیازپین ها (دیازپام ها ،اگزازپام ،کلونازپام ،لورازپام ،قلورازپام ،کلرودیازپوکساید ....)
2- باربیتیورات ها (فنوباربیتال .سکوباربیتال ) 
در پزشکی این داروها به عنوان ضد اضطراب ،درمان بی خوابی ، ضد تشنج ،شل کننده عضلانی و رفع علائم ناشی از ترک اعتیاد تجویز می شود .
افرادی که به این مواد وابسته می شوند معمولاً در یکی از سه گروه زیر قرار می گیرند :

1- بیماران مبتلا به افسردگی یا اختلالات روانی که دوز بالائی از این دارو ها برای مدت طولانی برای آنها تجویز شده است .
2- افرادی که بطور خودسر برای درمان بی خوابی و کاهش اضطراب ازاین داروها استفاده می کنند .
3- افراد وابسته به انواع  مواد مخدر که برای رفع عوارض ناشی از ترک ماده مخدر توسط پزشک یا خودسر  
با این دارو ها آشنا شده و پس از عود مجدد اعتیاد قادر به قطع دارو ها نبوده  و اکنون بالاجبار دارو را همراه ماده مخدر مصرف می کند که در میان این سه گروه  ازعوارض بسیار شدیدتر و خطرناکتری  برخوردار هستند .

مکانیسم اثر داروها : 
 این دارو ها از طریق گیرنده گابا در بدن عمل می کند . نتیجه مطالعات نشان داده که گیرنده های اختصاصی برای بنزو دیازپینها در مغز بصورت پیش سینا پسی وجود دارند و این ها از طریق گیرنده گابا باعث باز شدن کانال کلر شده و ورود کلر منفی به نرون می شوند و با اتصال دارو سبب تسهیل اثرطبیعی گیرنده گابا شده و اثرات خود را نشان می دهند .

در هنگام مسمومیت دارویی علائم زیر ظاهر می شود :
گیجی ،افت علائم حیاتی و ضعیف شدن رفلکس ها ، که در این گونه موارد وادار کردن بیمار به استفراغ و تخلیه معده قبل از رسیدن به پزشک ضروری است .

مطالعه برروی بنزو دیازپین ها نشان می دهد که این دارو ها پس از یکماه مصرف ایجاد وابستگی می نماید و در هنگام قطع مصرف ،بسته به تعداد  ودفعات مصرف علائم محرومیت 24 ساعت پس از آخرین مصرف شروع شده و تا 72 ساعت بعد به اوج خود می رسد که شامل مواردی نظیر : 
لرزش ، بی خوابی ، بی اشتهائی ، تهوع ، استفراغ ، کاهش فشارخون ، تشنج و تب بالا و در قطع ناگهانی و به یکباره این دارو در اغلب موارد منجر به اغما و مرگ می شود . که البته زمان شروع علائم و شدت آن بسته به نوع دارو مصرفی و مقدار مصرف آن می باشد. در هر صورت آن چیزی که امروزه ثابت شده است ، قطع ناگهانی این دارو امکان پذیر نیست و باید بصورت تدریجی و در پله هائی منظم این دارو کاهش پیدا کرده تا عوارض ناشی از ترک به  حداقل ممکن خود رسیده تا آثار سو مصرف کاهش پیدا کند .

دارو های مسکن مخدر

تریاک عصاره خشک شده گل خشخاش است که با تیغ کشیدن به دور کاسبرگ گل به دست می آید . تریاک از ترکیبات مختلف و گوناگونی متشکل شده که بالغ بر 25 آلکالوئید آن تاکنون شناسائی شده است . عمل کرد این آلکالوئید ها و اثرات آن در بدن همانند کار هورمون های طبیعی ضد درد مانند اندروفین ها و انکفالین ها می باشد . در اوایل دهه 1970 دانشمندان متوجه شدند که مواد اپیوییدی به گیرنده هایی در مغز متصل شده و اثرات خود را بروز می دهند که هورمون های ضد درد طبیعی نیز با همان گیرنده ها ترکیب می شوند و از طریق تاثیر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد و سر خوشی می گردند . هزاران سال است که برای تسکین درد از این مواد استفاده می شود و این امر همیشه موجب سو مصرف از این گیاه جادوئی و ترکیبات آن از زمان پی بردن بشر به اثرات آن شده است . 
برخی از آلکالوئید ها و ترکیبات تریاک مثل مورفین ، کدئین ، تبائین ، بعلت اینکه سنتز شیمیائی شان گران و پر هزینه است از تریاک استخراج می شوند اما این کار بدین جهت حائز اهمیت است که با ایجاد تغییراتی در ساختمان آنها و اضافه کردن مواد شیمیائی می توان اپیوییدهائی مصنوئی را بدین روش تهیه کرد همانند هروئین که از استیله کردن مورفین به دست می آید هر چند امروزه دارو های مخدر مصنوعی و گوناگونی ساخته می شود که هیچ گونه پایه طبیعی نداشته و صرفاً در آزمایشگاه بر پایه و همانند سازی ساختمان مولکول های ترکیبات تریاک ساخته می شود مانند پتدین و متادون که به اشکال مختلف قرص ، آمپول تزریقی و شربت خوراکی وجود دارند . 
درعلم پزشکی اپیوییدها را بر حسب آگونیست خالص یا نسبی و آنتاگونیست بودن آنها طبقه بندی می کنن میکنند و عبارتند از : 
مرفیبن واپیویید های مشابه آن : متادون ، I aam، پرو پوکسی فن ، مپردین ، و ایبوییدهای مشابه آن : پتدین ، دیفنوکسیلات ، لوپرامید ، آلفاپرودین و دیگر اپیو ییدها مانند پنتازوسین ، بوپره نورفین ، بوتر فانل ، بی پریدین ، نالتروکسان . .... 
عمده ترین مورد مصرف اپیوییدها برای کاهش درد ناشی از بیماری و جراحی است مخصوصاً دردهای شدید و حاد از هر نوع که باشد بسیار موثرند ، هرچند اثرات این ترکیبات متفاوت است و بسته به شدت درد تجویز می گردند که در این مورد مصرف mg 10مورفین برابر با mg 50 دی هیدرو کدئین وmg 600 بوپره نورفین است . 
مورد دیگر مصرف این داروها استفاده در تسکین سرفه است . برای اینکار بیشتر از ترکیبات مورفین و کدئین استفاده می شود همانند شربت اکسپکتورانت کدئین و دکسترومتورفان پی که اثر ضعیف تری دارد . 
از دیگر موارد استفاده می توان به درمان موقتی اسهال اشاره کرد که از داروهای مصنوعی نظیر لوپرامید و یا دیفنوکسیلات استفاده می شود که برای سو مصرف این از داروها مقداری آتروپین به آن اضافه شده است هرچند هرگز موثر واقع نشده است و عوارض شدید و وحشتناکی یه علت مصرف دیفنوکسیلات بوجود می آید عمده اش به خاطر آتروپین می باشد . 
بسیاری از این داروها برای یک دوره تجویز می شوند اما با ایجاد حالت سر خوشی در فرد سو مصرف اغاز می شود و تجدید مکرر نسخه در ابتدا و مراجعه به پزشکان مختلف برای تهیه دوباره دارو ها ، دزدیده شدن دارو ها از داروخانه ها و کار خانه های دارو سازی و فروش در خیابان ها ، تهیه روزانه و مراجعه مکرر به دارو خانه ها و دسترسی آسان به این داروها از نشانه های این شیوع گسترده و مرگبار است که به علت ارزان بودن این دارو ها نسبت به مواد مخدر طبیعی هر روز در حال افزایش است .

نحوه اثر مواد شبه مصنوعی و صنائی اپیوییدی به چند عامل وابسته است : 
مقدار مصرف ، شیوه مصرف ، وجود بیماری های قبلی ، مصرف همزمان با سایر مخدرها و الکل و تداخل چند نوع از این داروها ازعوامل مهم آن می باشد . مقادیر کم این داروها احساس درد را مهار می کند و همچنین خواب آلودگی ، آرامش عضلانی ، تنگ شدن مردمک چشم ، کاهش تنفس ، تعریق و تهوع بوجود می آورد ودر مقدارهای بالای مصرف خطر از کار افتادگی کبد ، تاول های چرکی ، یبوست های حاد بسیار شایع است و اغلب پس از چند سال مصرف منجر به مرگ می گردد . عمده ترین مشکل هنگامی رخ می دهد که یکی از ترکیبات همانند هروئین یا دیفنوکسیلات به همراه الکل و یا داروهای بنزو دیازپین مانند دیازپام مصرف شوند در این موارد و به علت ترکیب آنها فعالیت بخشی از مغز که عهده دار کنترل کردن تنفس است را مختل کرده و در مقادیر زیاد باعث قطع تنفس و مرگ می شود . افرادی که بدنبال آثار نشعه زا و سر خوشی این دارو ها هستند برای رسیدن به سطح نشعگی قبلی مدام مصرف خود را افزایش می دهند . که با توجه به بی اثر شدن تدریجی این داروها و پدیده تحمل نسبت به آنها دیگر اثرقبلی را ندارند و فرد مصرف دارو را قطع می کند و در شروع مجدد به همان میزان قبلی مصرف کرده که اغلب منجر به دارو زدگی یا over dose شده وبه مرگ این افراد می انجامد . 
در حال حاضر سو مصرف و اعتیاد به داروهای اپیوییدی شیوع گسترده ای پیدا نموده است . از مصرف گسترده دارو های بدون نسخه نظیر دیفنو کسیلات و استامینوفن کدئین ، اکسپکتورانت کدئین ، ترامادل و بی پریدین گرفته تا انواع تقلبی بوپره نورفین ،مورفین . نورچیزک ، متادن و غیره. به تجربه در این سال ها ثابت شده است . پیامدهای مصرف این دارو و عوارض آنها بمراتب مخرب تر از مواد مخدر طبیعی نظیر تریاک است و باید با اندیشه ای نو و طرحی تازه به جنگ با این پدیده مخرب رفت .
به طور مثال بنابر آمار رسمی منتشر شده در جدول پر فروشترین داروها در ایران در سال 84 رتبه اول متعلق به قرص استامینفن کدئین و رتبه چهارم برای دیفنوکسیلات است که عمده آن سوء مصرف می باشد و متاسفانه بخش عمده ای این سوء مصرف از هنگامی شروع می شود که شخص مصرف کننده مواد مخدر برای درمان اعتیاد خود اقدام کرده و به علت عدم آشنایی درمانگر با صورت مسئله اعتیاد و برای رفع سندروم محرومیت ناشی از قطع مصرف مواد با تجویز این داروها شروع به مصرف کرده و بی توجه به این موضوع مهم هسند که تمامی این عوارض ناشی از کمبود ترشح هورمنهای طبیعی جسم می باشد و این داروها هیچ گونه تسریعی در بهبودی و راه اندازی این سیستم ایجاد نکرده و تنها درمانی حمایتی بوده و باعث بروز وضعیت بسیار وخیم تری نسبت به گذشته شده است وبیمار پس از مدتی خودسرانه دز مصرفی را بالا برده و بعد از بعد بیماری اعتیاد و به علت مصرف همزمان چندین نوع از این داروها به همراه مواد مخدر دچار وضعیت جدید و خطرناکی می شوند که منجر به اغتشاش شعور و کاهش سطح هوشیاری ، بروز عوارض ناشناخته شده که در مواردی هرگز قادر به درمان این بیماری جدید نخواهند بود هرچند که اکنون با روش درمان تدریجی در کنگره 60 بسیاری از این افراد درمان و به حالت تعادل طبیعی برگشتند .

ترامادول

داروئی ضد درد با اثر مرکزی با نام ترامادول ، تدامول ، بایومادول ، ... چند سالی است وارد فارماکوپه داروئی ایران شده است که از دسته داروهای مسکن مخدر یا اپوئید های مصنوعی می باشد . 
این دارو بر اساس همانند سازی ساختار ملوکولی نارسئین که یکی از آلکالوئید های تریاک می باشد ساخته شده است . عمده مصرف این دارو در پزشکی برای کاهش درد های مفصلی ، جراحی ، زایمان با میزان درد متوسط تا شدید است و از این جهت ضعیف تر از مورفین ، پتدین و قوی تر از مسکن هائی نظیر پروفن استامینوفن می باشد و همواره توصیه می شود مصرف این دارو بیش از دو هفته مجاز نمی باشد و باعث وابستگی داروئی و اعتیاد میگردد . 
سوء مصرف این دارو سبب عوارض بسیار خطر ناک است بطوریکه اکنون نوع تزریقی آن تنها در اورژانس بیمارستان ها وجود دارد و از سطح دارو خانه های شهر جمع آوری شده است اما متاسفانه کپسول و قرص ترامادول به صورت کسترده ای به فروش می رسد و علی رغم هشدار های مکرر وزارت بهداشت و درمان و توضیح اینکه عرضه ترامادول بدون نسخه مجاز نمی باشد اما کماکان به صورت OTC عرضه می شود . 


عمده مصرف کنندگان ترامادول افرادی هستند که از این دارو به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر و یا ترک آن با هدف کاهش عوارض قطع مواد مصرفی خود استفاده می کنند اما غافل از این نکته هستند که مصرف این دارو نه تنها هیچ مشکلی از آنها را حل نمی کند بلکه باعث تحمل عوارض ناشی از این سوء مصرف و جایگزینی مخرب می شوند که عمده ترین آنها اختلال در سیستم های تنفسی ، کلیه و کبد می گردد و در نهایت منجر به عود مصرف قبلی و تحمل این عوارض و آسیب های بسیار آن می گردند . این افراد باید آگاه باشند که اعتیاد یک جایگزینی مزمن مواد مخدر به جای سیستم های تولید کننده مواد شبه افیونی جسم می باشد و مصرف هر گونه دارو در بازسازی این روند تاثیری ندارد و خود مخرب و آسیب رسان است . 
دسته دیگری از افراد برای رفع مشکلات جنسی و به توصیه افرادی نا آگاه رو به مصرف این دارو می آورند که در نهایت نه تنها این مشکلات رفع نمی گردد بلکه بازهم عوارض مخرب این دارو شرایط را وخیم تر کرده و خود زمینه ساز مصرف انواع مواد مخدر دیگر و ورود به دنیای سیاه اعتیاد می گردد . 
به علت در دسترس بودن ترامادول ، قیمت نازل آن ، ارائه بدون نسخه در دارو خانه ها و هدم اطلاعات کافی در مورد عوارض سوء مصرف باعث شیوع گسترده مصرف آن شده است و باید مراجع ذیصلاح در این زمینه اقدامی عاجل و فوری انجام دهند 
نام ژنریک : ترامادول هیدرو کلراید 
دسته داروئی : ضد درد با اثر مرکزی 

طرز عمل : 
اگر چه طریقه اثر ترامادول کاملاً شناخته شده نمی باشد اما مشخص شده که با اتصال ملکول اصلی دارو به گیرنده های مو اپیوئیدی ، بازجذب نور اپی نفرینو سروتونین به صورت ضعیف مهار می شود و به صورت راسمیک به سرعت و تقریباً به طور کامل جذب می شود . ترامادول به صورت وسیع پس از خوراکی متابولیزه شده و تقریباً 30% دارو همراه ادرار دفع می شود .

موارد مصرف : 
درد های متوسط تاشدید پس از اعمال جراحی ، زایمان ، مفاصل و دردهای استخوانی 

موارد منع مصرف : 
مصرف این دارو در موارد مصرف همزمان با الکل ، خواب آورها ، ضد دردها اپوئید ها و دارو های سایکو تروپیک مجاز نیست . 

هشدار ها : 
مصرف ترامادول در بیماران مبتلا به صرع و تشنج افراد مبتلا به اختلالات کبدی و کلیه مجاز نمی باشد . 
مصرف این دارو در افراد باریسک ضعف تنفسی و حاملگی ، شیردهی ، باید تحت نظر پزش انجام شود . 
مصرف این دارو سبب وابستگی و اعتیاد می گردد . 

عوارض جانبی : 
خستگی و ضعف عمومی ، گشاد شدن رگ ها ، نگرانی ، گیجی ، اختلالات تعادلی ، حالات عصبی ، اختلالات خواب ، درد شکمی ، بی اشتهائی ، افزایش حرکت روده ها یا یبوست ، راش جلدی ، اختلالات بینائی ، تکرر ادرار ، ...

دیفنوکسیلات

بشر از ابتدای آشنائی با تریاک از خواص درمانی آن استفاده کرده است .ویژگی هائی مانند ضد درد ، تسکین سرفه ،رفع مشکلات تنفسی ، درمان اسهال ، بیهوشی و .... همواره باعث سوء مصرف از این گیاه قدرتمند و جادوئی شده است . 
اما عمده مشگلات از جائی آغاز شد که بعلت هزینه بالای استخراج آلکالوئید های تریاک در آزمایشگاه ها ساخت دارو های شبه مخدرسنتتیک یا نیمه سنتتیک بر پایه سنتز شیمیائی تریاک و یا همانند سازی مولکولی با دست بردن تغییراتی درساختار آنها شروع شد و انواع و اقسام داروها به بازار سرازیر گشت که بسیاری از این دارو ها بعلت عوارض شدید جانبی و پس از مشاهده آثار مخرب آن از چرخه تولید رسمی خارج گردید اما بعدها با فاش شدن فرمول ساخت آنها وارد بازار مصرف مواد مخدر شدند که هروئین نمونه شاخص این گروه است ، این روند اکنون نیز ادامه دارد . و داروهائی مانند تمجیزک و ترامادول از این دسته هستند . یکی از این دارو ها که درکنار مصرف پزشکی نه چندان قابل توجه ( با توجه به نمونه های مشابه داروئی بدون عوارض ) باعث سوء مصرف گسترده گردیده است داروئی است سنتتیک به نام دیفنوکسیلات یا لوموتیل. 
دیفنوکسیلات مطابق با آمار رسمی منتشر شده چهارمین دارو از لحاظ فروش عددی در میان داروهای مصرف شده ایران است که همین موضوع بیانگر سوء مصرف فراوان ازاین دارو است . 
عمده مصرف کنندگان دیفنوکسیلات را افرادی تشکیل می دهندکه قصد ترک یا درمان مواد مخدر را داشته و به توصیه دیگران و یا خود سرانه برای از بین بردن علائم ناشی از قطع مواد به مصرف این قرص روی آورده اند و متاسفانه با افزایش دارو در مواردی شخص با لغ بر صدها قرص را یکجا مصرف می کند . قابل توجه اینکه سازندگان دیفنوکسیلات برای جلوگیری از سوء مصرف آن مقداری آتروپین به آن افزوده اند ولی این نیز هرگز چاره ساز نبوده و با توجه به تداخل شدید داروئی این ماده با ضد افسردگی ها و خواب آورها باعث عوارض شدید و مخربی می گردد . . 


عوارض سوء مصرف دیفنوکسیلات در افراد با مصرف طولانی مدت و مقدار زیاد دارو متفاوت است و بیشتر شامل علائمی نظیر خشکی دهان ، گر گرفتگی ، تاری دید ، یبوست های مزمن ، خواب آلودگی ، بی اشتهائی ، خارش ، مشکلات تنفسی ، تشنج ، اشکال در دفع ادرار ، تاول های شدید عفونی ، نا توانی جنسی ، تیک های عصبی و .... است 
قطع به یکباره دیفنوکسیلات در مصرف های با دوز بالا امکان پذیر نمی باشد و در واقع هیچ داروئی جوابگوی رفع علائم آن نیست اما با روش درمان تدریجی و کاهش پله ای دارو در کنگره60 ، افراد بسیاری که روزانه بالغ بر 500 قرص را به همراه مواد مخدر یا دارو های دیگر مصرف می کردند اکنون سلامتی خود را باز یافته اند و به درمان رسیده اند هر چند که راه بسیار سختی را پیموده اند و عوارض وحشتناکی را تجربه کرده اند ، شرح حال این افراد در بر گیرنده نکات عبرت انگیز بسیاری است .